Receive exquisite poems.
Ram Kee Shakti Poojaa
ravi huaa ast
jyoti ke patr par likhaa
amar rah gayaa raam-raavaN kaa aparaajey samar.
aaj kaa teekShN sharavidhRtakShiprakar, vegaprakhar,
shatashel samvaraNasheel, neel nabhagarjit svar,
pratipal parivartit vyooh
bhed kaushal samooh
raakShas viruddh pratyooh,
kruddh kapi viSham hooh,
vichchhurit vahni raajeevanayan hatalakShy baaN,
lohit lochan raavaN madamochan maheeyaan,
raaghav laaghav raavaN vaaraNagat yugm prahar,
uddhat lankaapati mardit kapi dalabal vistar,
animeSh raam vishvajiddivy sharabhang bhaav,
viddhaangabaddh kodaND muShTi khar rudhir sraav,
raavaN prahaar durvaar vikal vaanar dalabal,
murchhit sugreevaangad bheeShaN gavaakSh gay nal,
vaarit saumitr bhallapati agaNit mall rodh,
garjit pralayaabdhi kShubdh hanumat keval prabodh,
udgeerit vahni bheem parvat kapi chatuःprahar,
jaanakee bheeroo ur aashaa bhar, raavaN samvar.
lauTe yug dal.
raakShas padatal pRthvee Talamal,
bindh mahollaas se baar baar aakaash vikal.
vaanar vaahinee khinn, lakh nij pati charaNachihn
chal rahee shivir kee or sthaviradal jyon vibhinn.

prashamit hain vaataavaraN, namit mukh saandhy kamal
lakShmaN chintaapal peechhe vaanar veer sakal
raghunaayak aage avanee par navaneetacharaN,
shladh dhanuguN hai, kaTibandh trast tooNeeradharaN,
dRḌh jaTaa mukuT ho viparyast pratilaT se khul
phailaa pRShTh par, baahuon par, vRkSh par, vipul
utaraa jyon durgam parvat par naishaandhakaar
chamakateen door taaraaen jyon hon kaheen paar.

aaye sab shivir
saanu par parvat ke, manthar
sugreev, vibheeShaN, jaambavaan aadik vaanar
senaapati dal visheSh ke, angad, hanumaan
nal neel gavaakSh, praat ke raN kaa samaadhaan
karane ke lie, pher vaanar dal aashray sthal.

baiThe raghukulamaNi shvet shilaa par, nirmal jal
le aaye kar pad kShaalanaarth paTu hanumaan
any veer sar ke gaye teer sandhyaa vidhaan
vandanaa eesh kee karane ko lauTe satvar,
sab gher raam ko baiThe aagyaa ko tatpar,
peechhe lakShmaN, saamane vibheeShaN bhalldheer,
sugreev, praant par padapady ke mahaaveer,
yathupati any jo, yathaasthaan ho nirnimeSh
dekhate raam ko jitasarojamukh shyaam desh.

hai amaanishaa, ugalataa gagan ghan andhakaar,
kho rahaa dishaa kaa gyaan, stabdh hai pavan-chaar,
apratihat garaj rahaa peechhe ambudhi vishaal,
bhoodhar jyon dhyaanamagn, keval jalatee mashaal.
sthir raaghavend ko hilaa rahaa phir phir sanshay
rah rah uThataa jag jeevan men raavaN jay bhay,
jo naheen huaa aaj tak hRday ripudamy shraant,
ek bhee, ayut-lakSh men rahaa jo duraakraant,
kal laḌane ko ho rahaa vikal vah baar baar,
asamarth maanataa man udyat ho haar haar.

aise kShaN andhakaar ghan men jaise vidyut
jaagee pRthvee tanayaa kumaarikaa chhavi achyut
dekhate hue niShpalak, yaad aayaa upavan
videh kaa, pratham sneh kaa lataantaraal milan
nayanon kaa nayanon se gopan priy sambhaaShaN
palakon kaa nav palakon par prathamotthaan patan,
kaa(n)pate hue kisalay, jharate paraag samuday,
gaate khag navajeevan parichay, taroo malay valay,
jyotiः prapaat svargeey, gyaat chhavi pratham sveey,
jaanakee-nayan-kamaneey pratham kampan tureey.

siharaa tan, kShaN bhar bhoolaa man, laharaa samast,
har dhanurbhang ko punarvaar jyon uThaa hast,
phooTee smiti seetaa dhyaanaleen raam ke adhar,
phir vishv vijay bhaavanaa hRday men aayee bhar,
ve aaye yaad divy shar agaNit mantrapoot,
phaḌakaa par nabh ko uḌe sakal jyon devadoot,
dekhate raam, jal rahe shalabh jyon rajaneechar,
taaḌakaa, subaahu biraadh, shirastray, dooShaN, khar,

phir dekhee bheem moorti aaj raN dekhee jo
aachchhaadit kiye hue sammukh samagr nabh ko,
jyotirmay astr sakal bujh bujh kar hue kSheeN,
paa mahaanilay us tan men kShaN men hue leen,
lakh shankaakul ho gaye atul bal sheSh shayan,
khich gaye dRgon men seetaa ke raamamay nayan,
phir sunaa ha(n)s rahaa aTTahaas raavaN khalakhal,
bhaavit nayanon se sajal gire do muktaadal.

baiThe maaruti dekhate raamacharaNaaravind,
yug 'asti naasti' ke ek roop, guNagaN anindy,
saadhanaa madhy bhee saamy vaamaa kar dakShiNapad,
dakShiN karatal par vaam charaN, kapivar, gad gad
paa saty sachchidaanand roop, vishraam dhaam,
japate sabhakti ajapaa vibhakt ho raam naam.
yug charaNon par aa paḌe astu ve ashru yugal,
dekhaa kavi ne, chamake nabh men jyon taaraadal.
ye naheen charaN raam ke, bane shyaamaa ke shubh,
sohate madhy men heerak yug yaa do kaustubh,
TooTaa vah taar dhyaan kaa, sthir man huaa vikal
sandigdh bhaav kee uThee dRShTi, dekhaa avikal
baiThe ve vaheen kamal lochan, par sajal nayan,
vyaakul, vyaakul kuchh chir praphull mukh nishchetan.
"ye ashru raam ke" aate hee man men vichaar,
udvel ho uThaa shakti khel saagar apaar,
ho shvasit pavan unachaas pitaa pakSh se tumul
ekatr vakSh par bahaa vaaShp ko uḌaa atul,
shat ghoorNaavart, tarang bhang, uThate pahaaḌ,
jalaraashi raashijal par chaḌhataa khaataa pachhaaḌ,
toḌataa bandh pratisandh dharaa ho spheet vakSh
digvijay arth pratipal samarth baḌhataa samakSh,
shat vaayu vegabal, Doobaa atal men desh bhaav,
jalaraashi vipul math milaa anil men mahaaraav
vajraang tejaghan banaa pavan ko, mahaakaash
pahu(n)chaa, ekaadash rood kShubdh kar aTTahaas.
raavaN mahimaa shyaamaa vibhaavaree, andhakaar,
yah roodr raam poojan prataap tejः prasaar,
is or shakti shiv kee dashaskandhapoojit,
us or roodravandan jo raghunandan koojit,
karane ko grast samast vyom kapi baḌhaa aTal,
lakh mahaanaash shiv achal, hue kShaN bhar chanchal,
shyaamaa ke pad tal bhaar dharaN har mandasvar
bole "samvaro, devi, nij tej, naheen vaanar
yah, naheen huaa shrRngaar yugmagat, mahaaveer.
archanaa raam kee moortimaan akShay shareer,
chir brahmacharyarat ye ekaadash roodr, dhany,
maryaadaa purooShottam ke sarvottam, anany
leelaasahachar, divybhaavadhar, in par prahaar
karane par hogee devi, tumhaaree viSham haar,
vidyaa kaa le aashray is man ko do prabodh,
jhuk jaayegaa kapi, nishchay hogaa door rodh."
kah hue maun shiv, patan tanay men bhar vismay
sahasaa nabh se anjanaaroop kaa huaa uday.
bolee maataa "tumane ravi ko jab liyaa nigal
tab naheen bodh thaa tumhen, rahe baalak keval,
yah vahee bhaav kar rahaa tumhen vyaakul rah rah.
yah lajjaa kee hai baat ki maa(n) rahatee sah sah.
yah mahaakaash, hai jahaa(n) vaas shiv kaa nirmal,
poojate jinhen shreeraam use grasane ko chal
kyaa naheen kar rahe tum anarth? socho man men,
kyaa dee aagyaa aisee kuchh shree radhunandan ne?
tum sevak ho, chhoḌakar dharm kar rahe kaary,
kyaa asambhaavy ho yah raaghav ke liye dhaary?"
kapi hue namr, kShaN men maataa chhavi huee leen,
utare dheere dheere gah prabhupad hue deen.

raam kaa viShaNNaanan dekhate hue kuchh kShaN,
"he sakhaa" vibheeShaN bole "aaj prasann vadan
vah naheen dekhakar jise samagr veer vaanar
bhalluk vigat-shram ho paate jeevan nirjar,
raghuveer, teer sab vahee tooN men hai rakShit,
hai vahee vakSh, raNakushal hast, bal vahee amit,
hain vahee sumitraanandan meghanaadajit raN,
hain vahee bhallapati, vaanarendr sugreev praman,
taaraakumaar bhee vahee mahaabal shvet dheer,
apratibhaT vahee ek arbud sam mahaaveer
hain vahee dakSh senaanaayak hai vahee samar,
phir kaise asamay huaa uday yah bhaav prahar.
raghukulagaurav laghu hue jaa rahe tum is kShaN,
tum pher rahe ho peeTh, ho rahaa ho jab jay raN.

kitanaa shram huaa vyarth, aayaa jab milanasamay,
tum kheench rahe ho hast jaanakee se nirday!
raavaN? raavaN lampT, khal kalmSh gataachaar,
jisane hit kahate kiyaa mujhe paadaprahaar,
baiThaa upavan men degaa dukh seetaa ko phir,
kahataa raN kee jayakathaa paariShadadal se ghir,
sunataa vasant men upavan men kalakoojitpik
main banaa kintu lankaapati, dhik raaghav, dhik dhik?

sab sabhaa rahee nistabdh
raam ke stimit nayan
chhoḌate hue sheetal prakaash dekhate viman,
jaise ojasvee shabdon kaa jo thaa prabhaav
usase n inhen kuchh chaav, n koee duraav,
jyon hon ve shabdamaatr maitree kee samaanurakti,
par jahaa(n) gahan bhaav ke grahaN kee naheen shakti.

kuchh kShaN tak rahakar maun sahaj nij komal svar,
bole raghumaNi "mitravar, vijay hogee n, samar
yah naheen rahaa nar vaanar kaa raakShas se raN,
utaree paa mahaashakti raavaN se aamantraN,
anyaay jidhar, hain udhar shakti." kahate chhal chhal
ho gaye nayan, kuchh boo(n)d punः Dhalake dRgajal,
ruk gayaa kaNTh, chamak lakShmaN tejः prachaND
dha(n)s gayaa dharaa men kapi gah yugapad, masak daND
sthir jaambavaan, samajhate hue jyon sakal bhaav,
vyaakul sugreev, huaa ur men jyon viSham ghaav,
nishchit saa karate hue vibheeShaN kaaryakram
maun men rahaa yon spandit vaataavaraN viSham.
nij sahaj roop men sanyat ho jaanakeepraaN
bole "aayaa n samajh men yah daivee vidhaan.
raavaN, adharmarat bhee, apanaa, main huaa apar,
yah rahaa, shakti kaa khel samar, shankar, shankar!
karataa main yojit baar baar sharanikar nishit,
ho sakatee jinase yah sansRti sampoorN vijit,
jo tejः punj, sRShTi kee rakShaa kaa vichaar,
hain jinamen nihit patan ghaatak sanskRti apaar.

shat shuddhibodh, sookShmaatisookShm man kaa vivek,
jinamen hai kShaatradharm kaa dhRt poorNaabhiShek,
jo hue prajaapatiyon se sanyam se rakShit,
ve shar ho gaye aaj raN men shreehat, khaNDit!
dekhaa hai mahaashakti raavaN ko liye ank,
laanchhan ko le jaise shashaank nabh men ashank,
hat mantrapoot shar samvRt karateen baar baar,
niShphal hote lakShy par kShipr vaar par vaar.
vichalit lakh kapidal kruddh, yuddh ko main jyon jyon,
jhak-jhak jhalakatee vahni vaamaa ke dRg tyon tyon,
pashchaat, dekhane lageen mujhe ba(n)dh gaye hast,
phir khinchaa n dhanu, mukt jyon ba(n)dhaa main, huaa trast!"

kah hue bhaanukulabhooShN vahaa(n) maun kShaN bhar,
bole vishvast kaNTh se jaambavaan, "raghuvar,
vichalit hone kaa naheen dekhataa main kaaraN,
he puruShasinh, tum bhee yah shakti karo dhaaraN,
aaraadhan kaa dRḌh aaraadhan se do uttar,
tum varo vijay sanyat praaNon se praaNon par.
raavaN ashuddh hokar bhee yadi kar sakataa trast
to nishchay tum ho siddh karoge use dhvast,
shakti kee karo maulik kalpanaa, karo poojan.
chhoḌ do samar jab tak n siddhi ho, raghunandan!
tab tak lakShmaN hain mahaavaahinee ke naayak,
madhy maag men angad, dakShiN-shvet sahaayak.
main, bhall sainy, hain vaam paarshv men hanumaan,
nal, neel aur chhoTe kapigaN, unake pradhaan.
sugreev, vibheeShaN, any yathupati yathaasamay
aayenge rakShaa hetu jahaa(n) bhee hogaa bhay."

khil gayee sabhaa. "uttam nishchay yah, bhallanaath!"
kah diyaa RkSh ko maan raam ne jhukaa maath.
ho gaye dhyaan men leen punः karate vichaar,
dekhate sakal, tan pulakit hotaa baar baar.
kuchh samay anantar indeevar nindit lochan
khul gaye, rahaa niShpalak bhaav men majjit man,
bole aaveg rahit svar sen vishvaas sthit
"maatः, dashabhujaa, vishvajyoti; main hoo(n) aashrit;
ho viddh shakti se hai khal mahiShaasur mardit;
janaranjan charaNakamal tal, dhany sinh garjit!
yah, yah meraa prateek maatः samajhaa ingit,
main sinh, isee bhaav se karoo(n)gaa abhinandit."

kuchh samay tak stabdh ho rahe raam chhavi men nimagn,
phir khole palak kamal jyotirdal dhyaanalagn.
hain dekh rahe mantree, senaapati, veeraasan
baiThe umaḌate hue, raaghav kaa smit aanan.
bole bhaavasth chandramukh nindit raamachandr,
praaNon men paavan kampan bhar svar meghamand,
"dekho, bandhuvar, saamane sthir jo vah bhoodhar
shibhit shat harit gulm tRN se shyaamal sundar,
paarvatee kalpanaa hain isakee makarand vindu,
garajataa charaN praant par sinh vah, naheen sindhu.

dashadik samast hain hast, aur dekho oopar,
ambar men hue digambar archit shashi shekhar,
lakh mahaabhaav mangal padatal dha(n)s rahaa garv,
maanav ke man kaa asur mand ho rahaa kharv."
phir madhur dRShTi se priy kapi ko kheenchate hue
bole priyatar svar sen antar seenchate hue,
"chaahie hamen ek sau aaTh, kapi, indeevar,
kam se kam, adhik aur hon, adhik aur sundar,
jaao deveedah, uShःkaal hote satvar
toḌo, laao ve kamal, lauTakar laḌo samar."
avagat ho jaambavaan se path, dooratv, sthaan,
prabhupad raj sir dhar chale harSh bhar hanumaan.
raaghav ne vidaa kiyaa sabako jaanakar samay,
sab chale saday raam kee sochate hue vijay.
nishi huee vigatः nabh ke lalaaT par prathamakiraN
phooTee raghunandan ke dRg mahimaa jyoti hiraN.

hain naheen sharaasan aaj hast tooNeer skandh
vah naheen sohataa nibiḌ jaTaa dRḌh mukuTabandh,
sun paḌataa sinhanaad raN kolaahal apaar,
umaḌataa naheen man, stabdh sudhee hain dhyaan dhaar,
poojoparaant japate durgaa, dashabhujaa naam,
man karate hue manan naamon ke guNagraam,
beetaa vah divas, huaa man sthir iShT ke charaN
gahan se gahanatar hone lagaa samaaraadhan.

kram kram se hue paar raaghav ke panch divas,
chakr se chakr man baḌhataa gayaa oordhv niralas,
kar jap pooraa kar ek chaDhaate indeevar,
nij purashcharaN is bhaa(n)ti rahe hain pooraa kar.
chaḌh ShaShTh divas aagyaa par huaa samaahit man,
pratijap se khinch khinch hone lagaa mahaakarShaN,
sanchit trikuTee par dhyaan dvidal deveepad par,
jap ke svar lagaa kaa(n)pane thar thar thar ambar.
do din niःspand ek aasan par rahe raam,
arpit karate indeevar japate hue naam.
aaThavaa(n) divas man dhyaanyukt chaḌhataa oopar
kar gayaa atikram brahmaa hari shankar kaa star,
ho gayaa vijit brahmaaND poorN, devataa stabdh,
ho gaye dagdh jeevan ke tap ke samaarabdh.
rah gayaa ek indeevar, man dekhataa paar
praayः karane huaa durg jo sahasraar,
dviprahar, raatri, saakaar huee durgaa chhipakar
ha(n)s uThaa le gaee pujaa kaa priy indeevar.

yah antim jap, dhyaan men dekhate charaN yugal
raam ne baḌhaayaa kar lene ko neelakamal.
kuchh lagaa n haath, huaa sahasaa sthir man chanchal,
dhyaan kee bhoomi se utare, khole palak vimal.
dekhaa, vahaa(n) rikt sthaan, yah jap kaa poorN samay,
aasan chhoḌanaa asiddhi, bhar gaye nayanadvay,
"dhik jeevan ko jo paataa hee aayaa hai virodh,
dhik saadhan jisake lie sadaa hee kiyaa shodh
jaanakee! haay uddhaar priyaa kaa ho n sakaa,
vah ek aur man rahaa raam kaa jo n thakaa.
jo naheen jaanataa dainy, naheen jaanataa vinay,
kar gayaa bhed vah maayaavaraN praapt kar jay.

buddhi ke durg pahu(n)chaa vidyutagati hatachetan
raam men jagee smRti hue sajag paa bhaav praman.
"yah hai upaay", kah uThe raam jyon mandrit ghan
"kahatee theen maataa mujhako sadaa raajeevanayan.
do neel kamal hain sheSh abhee, yah purashcharaN
pooraa karataa hoo(n) dekar maat ek nayan."
kahakar dekhaa tooNeer brahmashar rahaa jhalak,
le liyaa hast lak lak karataa vah mahaaphalak.
le astr vaam par, dakShiN kar dakShiN lochan
le arpit karane ko udyat ho gaye suman
jis kShaN ba(n)dh gayaa bedhane ko dRg dRḌh nishchay,
kaa(n)paa brahmaaND, huaa devee kaa tvarit uday.

"saadhu, saadhu, saadhak dheer, dharm-dhan dhany raam!"
kah, liyaa bhagavatee ne raaghav kaa hast thaam.
dekhaa raam ne, saamane shree durgaa, bhaasvar
vaamapad asur skandh par, rahaa dakShiN hari par.
jyotirmay roop, hast dash vividh astr sajjit,
mand smit mukh, lakh huee vishv kee shree lajjit.
hain dakShiN men lakShmee, sarasvatee vaam bhaag,
dakShiN gaNesh, kaartik baayen raNarang raag,
mastak par shankar! padapadmon par shraddhaabhar
shree raaghav hue praNat mand svaravandan kar.

"hogee jay, hogee jay, he purooShottam naveen."
kah mahaashakti raam ke vadan men huee leen.
- Suryakant Tripathy 'Nirala'

***
Donate
A peaceful house of the beauty and solace of Hindi poetry, free from the noise of advertisements... to keep Kaavyaalaya like this, please donate.

₹ 500
₹ 250
Another Amount
Suryakant Tripathy 'Nirala'
's other poems on Kaavyaalaya

 Todtee Patthar
 Ram Kee Shakti Poojaa
 Veena Vaadinee
 Sandhya Sundari
This Month :
'Ant'
Divya Omkari 'Garima'


jhar-jhar bahate netron se,
kaun saa saty bahaa hogaa?
vo saty banaa aakhir paanee,
jo kaheen naheen kahaa hogaa.

jhalakatee see bechainee ko,
kitanaa dhikkaar milaa hogaa?
baad men soche hai insaan,
pahale andhaa-baharaa hogaa.

talaash kare yaa aas kare,
kis par vishvaas zaraa hogaa?
kitanaa gaharaa hogaa vo dukh,
mRtyu se jo Dhakaa hogaa.

hokar nam phir band ho gaeen,
aa(n)khon ne kyaa sahaa hogaa?
ho jisakaa kShaN-kShaN mRtyu,
ye jeevan deergh lagaa hogaa.

jo maun huaa sah-sahakar maun,
us maun kaa bhed kyaa hogaa?
n gyaat kisee ko bhed vo ab,
vo bhed jo saath gayaa hogaa.

kuchh sheSh naheen isake pashchaat,
Read and listen here...
random post | poem sections: shilaadhaar yugavaaNee nav-kusum kaavya-setu | pratidhwani | kaavya-lekh
contact us | about us
Donate

a  MANASKRITI  website